วันนครีษมายัน (summer solstice)
วันครีษมายัน (ครีด-สะ-มา-ยัน) (summer solstice) เป็นวันระบุทางดาราศาสตร์ถือว่าเป็นวันพิเศษอย่างหนึ่ง คือวันเปลี่ยนฤดูกาล เป็นวันที่มีช่วงเวลากลางวันยาวนานที่สุดในรอบปี คือดวงอาทิตย์ลอยอยู่บนฟ้านานที่สุด มีแสงแดดนานที่สุด จะมีหนึ่งวันในหนึ่งปี
วันครีษมายัน (summer solstice) เกิดขึ้นได้อย่างไร
โดยปกติแล้วโลกของเราโคจรรอบตัวเองใช้เวลาหนึ่งวันในการรหมุนครบหนึ่งรอบแล้วโลกของเราก็ใช้เวลาในการโคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้ไช้เวลา 1 ปี แต่แกนหมุนรอบตัวเองของโลกซึ่งไม่ได้ตั้งฉากกับระนาบการโคจร แต่มันเอียงทำมึม 23.5 องศา
ดังนั้นก็จะมีวันหนึ่งของปีที่แกนหมุนของโลกชี้เข้าไปหาดวงอาทิตย์ ซึ่งปกติจะอยู่ในช่วงวันที่ 21 – 22 มิถุนายน ของทุกปี ซึ่งวันนี้จะมีความพิเศษเกิดขึ้นกับบริเวณที่อยู่ในซีกโลกเหนือ เพราะจะทำให้เวลากลางวันของซีกโลกเหนือยาวนานขึ้น ซึ่งประเทศไทยจะได้รับแสงเต็มๆ ซึ่งยาวนาน เป็นเวลากับแสงอาทิตย์ประมาณ 13 ชั่วโมง ต่อวัน
ประเด็นที่คนส่วนใหญ่เข้าใจผิดเกี่ยวกับฤดูกาล
การที่แกนโลกทำมุมระนาบกับการโคจร เมื่อแกนโลกเอียง ช่วงระยะเวลาหนึ่งของวงโคจรของโลกรอบดวงอาทิตย์ ที่ระยะเวลากลางวันยาวกว่ากลางคืน เมื่อกลางวันยาวกว่าดวงอาทิตย์อยู่บนท้องฟ้า นานกว่าเมื่อนั้นอุณหภูมิของบริเวณนั้นก็จะร้อนมาก จะเป็นฤดูร้อนของบริเวณนั้น ทางตรงกันข้ามเมื่อโลกไปอยู่อีกฝั่งหนึ่งของดวงอาทิตย์ ก็จะทำให้ประเทศในซีกโลกเหนือได้รับแสงอาทิตย์น้อยกว่าเวลากลางคืนยาวกว่า ก็จะทำให้เกิดฤดูหนาวในบริเวณประเทศซีกโลกเหนือ
ดังนั้นจะเห็นได้ว่า ฤดูการกับการเอียงของแกนโลกมีความสัมพันธ์กันอย่างมาก ทั้งนี้วันครีษมายันเกิดขึ้นในช่วงวันที่ 21 – 22 มิถุนายน ของทุกปี แต่บางท่านยังคงสงสัยว่าทำไมวันนั้นไม่ใช่วันที่ร้อนที่สุดของประเทศไทย ซึ่งต้องเข้าใจว่าอุณภูมินั้นมีปัจจัยอื่นๆเกิดขึ้นด้วย เช่นเรื่องสำคัญเรื่องมรสุม ซึ่งประเทศไทยเราในช่วงเดือนมิถุนายนเป็นช่วงที่ไม่ได้ร้อนมาก
เนื่องจากว่าช่วงเวลานั้นมรสุมตะวันตกเฉียงใต้มีลมพัดมาจาดมหาสมุทรอินเดียเข้ามาที่ประเทศไทย จึงทำให้เกิดฝนตกและทำให้อากาศไม่ร้อนมากที่สุดในวันครีษมายัน แต่ว่าการไหลเวียนของมรสุมนั้นเกี่ยวข้องกับประเทศในซีกโลกเหนือได้รับแสงพระอาทิตย์เย๊อะเพราะว่าในช่วงเวลาที่เกิดครีษมายันพระอาทิตย์จะสาดมาที่แทบประเทศไทยหรือประเทศจีนซึ่งในพื้นที่ที่อยู่แทบเดียวกันก็จะได้รับแสงอาทิตย์เย๊อะและทำให้พื้นดินบริเวรนี้เกิดความร้อนขึ้น
ในขณะที่อุณภูมิที่อยู่บริเวณเหนือมหาสมุทรจะมีอุณภูมิที่ต่ำกว่าเพราะว่าน้ำมีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิได้ยากกว่าดินดังนั้นเมื่อเวลาดินเกิดความร้อนและน้ำไม่ได้ร้อนเท่าดินอากาศเหนือพื้นดินจะยกตัวลอยขึ้นสูงแล้วอากาศจากบริเวณมหาสมุทรจะไหลเข้ามาแทนที่ซึ่งนำเอาอากาศที่มีความชื้นเข้ามาและทำให้เกิดเป็นฤดูฝนในประเทศไทย